Dzisiaj świętujemy Dzień Kota! Z tej okazji chcieliśmy Was zapytać, czy wiedzieliście, że koty także mogą być terapeutami, a dokładnie MASAŻYSTAMI!!

Już bez żartów, koty faktycznie wykorzystywane są w terapii. Nazywa się to FELINOTERAPIĄ (łac. felis – kot, grec. therapeia – opieka, leczenie).

Początki wykorzystywania kotów w terapii wiąże się z postacią brazylijskiej psychiatry Nise de Silveira, która w roku 1946 wprowadziła te zwierzęta na oddział Zawodowej Sekcji Terapeutycznej w Narodowym Centrum Psychoterapii w Rio de Janeiro. Obserwowała wpływ kotów na jej pacjentów: stawali się spokojniejsi, wyciszeni, bardziej skupieni podczas terapii z kotem. Rok później po raz pierwszy użyła wyrażenia felinoterapia.

W krajach zachodnich koty obecne są w domach opieki, domach seniorów, domach dziecka, placówkach rehabilitacyjnych, szpitalach i hospicjach. Zjawiają się również w przedszkolach, bibliotekach, szkołach czy ośrodkach wychowawczych. W Szwecji tego rodzaju terapię stosuje się w terapiach dzieci autystycznych. W Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych wykorzystywane są do resocjalizacji więźniów oraz trudnej młodzieży. Więźniowie jeżdżą do schronisk, gdzie opiekują się przebywającymi tam zwierzętami lub w niektórych placówkach koty przebywają na terenie więzienia i mogą swobodnie wchodzić do cel. Obserwuje się, że osoby, które w trakcie resocjalizacji miały kontakt z kotem, po wyjściu na wolność dokonują mniejszej liczby przestępstw. Koty wprowadzono także do placówek odwykowych dla osób uzależnionych od alkoholu. Opieka nad kotem powoduje, że osoby te stają się bardziej wrażliwe, uczą się ponownego okazywania uczuć i nabierają pewności siebie.

W Polsce terapia z udziałem psów (dogoterapia/kynoterapia) lub koni (hipoterapia) jest bardziej popularna. Kiedy jednak pacjenci są uczuleni na sierść psa lub konia albo boją się tych zwierząt, kot sprawdza się doskonale. W niektórych przypadkach zachowanie psa może okazać się zbyt spontaniczne i ekspresyjne, szczególnie w przypadku osób autystycznych lub ofiar molestowania seksualnego. Wyciszonemu, spokojnemu, puchatemu kotu łatwiej jest wejść do zamkniętego świata osoby potrzebującej pomocy. W przypadku dzieci autystycznych znaczenie ma także zapach, który jest zdecydowanie łagodniejszy, wręcz neutralny w przypadku kotów, w porównaniu do psów. W przeciwieństwie do psów, koty nie wymagają specjalnego szkolenia, wykorzystuje się ich wrodzone zachowania o charakter. Muszą mieć spokojny temperament, lubiły towarzystwo większej liczby osób i łatwo nawiązywały z nimi kontakt, lubiły głaskanie i dotyk.

Prekursorem felinoterapii w Polsce jest Mirosław Tomasz Wende, który od 2005 roku odwiedzał osoby starsze w toruńskich zakładach opiekuńczo-leczniczych ze swoim kocurem Gucio. Odwiedzał także przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja. W odwiedzinach brały udział także dzieci niepełnosprawne fizycznie i umysłowo. W Olsztynie założył fundację “Mruczący Terapeuta”, której zadaniem było wprowadzanie programów terapii z udziałem kotów na terenie całej Polski.

Z felinoterapii korzystają dzieci chorujące na autyzm, ADHD, upośledzenie umysłowe, choroby psychiczne, zespół Aspergera, zespół Retta, porażenie mózgowe oraz różnego typu zachwiania emocjonalne (nieśmiałość, strach przed mówieniem, brak pewności siebie). Najczęściej zajęcia mają postać grupową, w czasie których dzieci pielęgnują, karmią i bawią się z kotami, a właściciel kota – wolontariusz, opowiada historie o kotach (felinobajka) i innych zwierzętach.

Wśród osób starszych wykorzystuje koty w terapii osób starszych, cierpiących z powodu depresji lub przewlekłego stresu. W przypadku osób starszych jest doskonałym kompanem, który zmniejsza poczucie osamotnienia, motywuje do aktywności ale równocześnie opieka ta nie jest wymagająca i obciążająca dla starszej osoby. Intensywne głaskanie kota powoduje rozgrzanie zmarzniętych dłoni.

Osoby zestresowane lub chorujące na depresję uspokajają się i odprężają w obecności kota. Udowodniono, że głaskanie zwierzęcia oraz jego monotonne, głębokie mruczenie i rozmaite kocie dźwięki wpływają kojąco na osoby z problemami psychicznymi.

Obecność kota zmniejsza poczucie samotności oraz mobilizuje do podjęcia aktywności np. zabawy lub karmienia. Fizyczny kontakt z kotem powoduje wydzielanie endorfin, obniża ciśnienie krwi, poziom triacylogliceroli i cholesterolu we krwi, stymuluje też układ odpornościowy. W społecznościach takie jak domy opieki kot staje się obiektem zainteresowań, troski ale i wspólnych rozmów i nawiązywania nowych relacji, pełni więc rolę integracyjną. Dzieci uczą się empatii.

Koty mogą także pomóc w uśmierzaniu bólu. Wyczuwają bolesne miejsca na ciele i układają się na nich. Wiąże się to z tym, że sierść kota jest najonizowana ujemnie, a chore miejsca dodatnio. Kładąc się na bolących miejscach, kot neutralizuje niepożądane jony. Badanie przeprowadzone wśród pacjentów onkologicznych pokazało, że obecność kota wpływa pozytywnie na przebieg leczenia, działa uspokajająco i kojąco i może motywować do dalszych działań w celu poprawy własnego zdrowia.

Terapie kontaktowe z udziałem zwierząt wywierają wpływ na organizm człowieka, zarówno w sferze fizycznej, jak psychicznej, dodatkowo pełniąc funkcje edukacyjne i motywacyjne. Dotychczas nie wynaleziono sprzętu rehabilitacyjnego, który mógłby wywierać tak zróżnicowane działanie na pacjentów w różnym wieku,równocześnie zachęcając ich do wykonywania ćwiczeń i powodując, że stają się one przyjemnością.

Źródła:
Goleman M., Drozd L., Karpiński M., Czyżowski P.: Felinoterapia jako alternatywna forma terapii z udziałem zwierząt. Med. Weter. 2012, 68 (12).
Sawaryn D.: Felinoterapia w usprawnianiu pacjentów onkologicznych. Medycyna Rodzinna 4/2013
Rekun-Gregorczyk A.: Zastosowanie felinoterapii w leczeniu osób starszych. Gerontologia Współczesna. 2/2014, vol. 2.
Cieśla A., Pluta M.: Mruczący terapeuta: felinoterapia – co to takiego? w: Nowe formy wsparcia rozwoju osoby niepełnosprawnej. Red.: M. Komorowska, E.Miszczak. Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie. Lublin 2017
Bednarczyk M.: Felinoterapia jako forma wsparcia włączenia społecznego i rehabilitacji osób niepełnosprawnych. STUDENT NIEPEŁNOSPRAWNY. Szkice i Rozprawy. Zeszyt 17(10)2017.
Chmiel K., Kubińska Z., Drewiecki T.: Terapie z udziałem zwierząt w rehabilitacji różnych form niepełnosprawności. Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 591-595